تحلیل آماری عدم اعتماد به بارندگی در ایران

ایران با حدود یک سوم بارش جهانی، یکی از کم بارانترین مناطق جهان بشمار می رود. از آنجا که میزان بارش ایران اندک است و مبانی زندگی مردم نیز با همین بارش اندک هماهنگ شده است و از طرفی، به همین مقدار بارش اندک نیز، نمی توان اطمینان کرد، لذا شناخت میزان عدم اعتماد به بارش ضروری می باشد. در این پژوهش، عدم اعتماد به بارش در ایران طی یک دور? آماری 30 ساله (9/2008-80/1979) با استفاده از شاخص عدم اعتماد (ui) در 48 ایستگاه سینوپتیک مورد بررسی قرار گرفت. این شاخص با توجه به چندین پارامتر بارش از طریق محاسبه مجموع نسبت قدرمطلق اختلاف این پارامترها از متوسط آن ها بر انحراف معیارشان به دست می آید. ابتدا مقدار شاخص عدم اعتماد در هر سال، محاسبه و سری زمانی شاخص مربوطه برای هر ایستگاه به دست آ مد. سپس از طریق آزمون ناپارامتری من کندال و برآوردکنند? شیب سن، در سطح اطمینان 95% وضعیت معنی داری روند و مقدار شیب آن در هر ایستگاه مشخص گردید. سرانجام سطح کشور با توجه به مقدار میانگین این شاخص و ارقام شیب روند، با استفاده از نرم افزار arcgis و با روش های میان یابی idw وkriging پهنه بندی گردید. نتایج مطالعه نشان داد که میزان شاخص عدم اعتماد به بارش در ایران، با میانگین 2/2، دارای 36 % عدم اعتماد می باشد. میزان عدم اعتماد به بارش در نواحی مرطوب- که شروع بارش زودتر و فصل بارش طولانی تری دارند- بیشتر، و در مناطق خشک- که شروع بارش دیرتر و فصل بارش کوتاه تری دارند- کمتر است. هر چند در نواحی مختلف کشور از نظر عدم اعتماد به بارش، اختلاف چندانی مشاهده نشد؛ اما در حالت مقایسه ای، بیشترین عدم اعتماد به بارش در سواحل دریای خزر و شمال غرب کشور، احتمالاً بدلیل تفاوت های بارشی در فصول مختلف، ناشی از اثر مکانیزم های متفاوت بارش، مشاهده می شود. در مقابل، کمترین مقدار عدم اعتماد، در مناطق خشک سواحل جنوب، احتمالاً بدلیل استیلای پرفشار جنب حاره ای آزور و در نتیجه، یکنواختی مقادیر بارش (هرچند با مقدار کم) در طول سال رخ می دهد. همچنین به جز ایستگاه بندر لنگه- که دارای شیب صعودی شاخص به میزان 04/0 در سال است- در سایر ایستگاه ها از نظر عدم اعتماد به بارش روند معنی داری مشاهده نشد. کلیدواژه ها: شاخص عدم اعتماد، ایران، رژیم بارش، روندیابی